Przez nieprawidłowe zachowania matczyne należy rozumieć brak instynktu rodzicielskiego, jego osłabienie lub agresję skierowaną przeciwko własnemu potomstwu. W przypadku całkowitego braku instynktu samica porzuca noworodki. Sytuacja taka najczęściej ma miejsce po zabiegu cesarskiego cięcia – czynnikiem powodującym porzucenie własnego potomstwa jest niedobór jednego z hormonów – oksytocyny. Podczas naturalnego porodu płody wypierane z macicy stymulują wydzielanie dużych dawek oksytocyny. W trakcie cięcia cesarskiego mechanizm ten nie funkcjonuje prawidłowo a przez to sekrecja hormonu bywa niewystarczająca do zainicjowania rozwoju odruchów matczynych. Okres okołoporodowy wydaje się być najistotniejszy w budowaniu relacji matka – potomstwo.

Osłabione zachowania matczyne przejawiają się pozostawaniem samicy przy potomstwie, ale mimo to matka niedostatecznie pielęgnuje maluchy, nie pobudza u nich odruchu defekacji i moczenia. Innym przejawem tego zaburzenia jest ciągłe przenoszenie noworodków z miejsca na miejsce. W najbardziej drastycznym przypadku samica może zabijać i zjadać jedno, kilka lub wszystkie maluchy.

Trzecim z nieprawidłowych zachowań matczynych jest agresja skierowana przeciwko potomstwu. Matka niepokojona przez inne zwierzęta lub ludzi może przekierować swoją frustrację i agresję na własne młode. Częstym bodźcem do zaatakowania potomstwa jest jego inny niż do tej pory zapach lub wygląd. Dlatego należy unikać sytuacji, w których obce dla samicy osoby mają bezpośredni kontakt z jej miotem. Branie na ręce, głaskane, przytulanie maluchów przez nieznanych matce ludzi powinno być ograniczone do minimum.

Samicę rozdrażnioną, zestresowaną porodem, która przejawia nieprawidłowe zachowania, należy odizolować wraz z potomstwem w zaciemnionym, spokojnym pomieszczeniu. Matka atakująca noworodki powinna mieć założony miękki kaganiec lub kołnierz elżbietański. W tym czasie opiekun musi przejąć cześć jej obowiązków – tj. pielęgnowanie sierści maluchów, pobudzanie ich do defekowania i moczenia (stymulowanie okolic genitaliów wacikiem zmoczonym letnią wodą). Ważne jest, aby matka miałam dostęp bez ograniczeń do odpowiedniej ilości i jakości pokarmu (pokarm wspomaga wytwarzanie mleka, a to niejako zmusza samicę do karmienia młodych). Ze względu na możliwość genetycznych predyspozycji samic do zaburzeń zachowań matczynych zaleca się, aby suki i kotki, które dwukrotnie nie podołały roli matki, zostały wyłączone z dalszego rozrodu.

bk