Mięsak poszczepienny jest złośliwym nowotworem rozwijającym się w miejscu wstrzyknięcia szczepionki. Do szczepionek, które najczęściej powodują powstawanie tego nowotworu należą szczepionki przeciwko wściekliźnie oraz wirusowej białaczce kotów. Mechanizm inicjacji nowotworzenia poszczepiennego nie został dokładnie poznany - jak do tej pory nie ustalono jakie składniki szczepionki odpowiedzialne są za ten proces.

Mięsaki poszczepienne, w początkowym etapie wzrostu, swoim zasięgiem obejmują tkankę podskórną, skórę i okoliczne mięśnie. Guzy te, jak to nowotwory złośliwe, bardzo szybko rosną, intensywnie naciekają sąsiadujące tkanki oraz często dają przerzuty do narządów wewnętrznych. Ogniska przerzutowe zazwyczaj lokalizują się w płucach, węzłach chłonnych oraz skórze. Zaawansowane zmiany mogą osiągać znaczne rozmiary i ulegać owrzodzeniu.

Skuteczne leczenie kotów, u których rozwinęły się mięsaki poszczepienne jest trudne. Terapia wymaga agresywnego wycięcia chirurgicznego zmiany z dużym marginesem zdrowych tkanek. W przypadku guzów zlokalizowanych na kończynach nierzadko konieczna jest amputacja całej łapy. Nawet tak radykalne postępowanie nie gwarantuje stuprocentowego wyleczenia czworonoga, gdyż wznowy nowotworu zwykle są nieuniknione. Jednak ten rodzaj postępowania – radykalne wycięcie, w odróżnieniu do zachowawczego – miejscowego usunięcia samej zmiany, wydłuża czas remisji z około 80 do 330 dni.

Częstość występowania mięsaków poszczepiennych nie jest duża. Szacuje się, że zaledwie u 1 na 5 tys. zaszczepionych kotów powstają guzy. Głównymi czynnikami zwiększającymi ryzyko rozwoju tych zmian są częstość i liczba szczepień. Z każdym następnym szczepieniem ryzyko powstania mięsaka wzrasta. Z tego względu zaleca się modyfikowanie programu szczepień kotów w taki sposób, aby czworonogi szczepione były wyłącznie przeciwko chorobo, które realnie im zagrażają. Szczepienia dorosłych osobników przeciwko wściekliźnie, panleukopenii, herpeswirusom typu 1 oraz kalciwirozie nie powinno być częstsze niż raz na trzy lata.

bk